Generalny Wykonawca:
Konsorcjum: Budimex SA (Lider); Ferrovial Agroman SA (Partner)
Inwestor:
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach
Zbiornik Racibórz Dolny zaprojektowano jako polder, czyli suchy obiekt, który będzie wypełniany wyłącznie w przypadku powodzi. W momencie nadejścia fali powodziowej polder będzie piętrzył wodę, zabezpieczając obszar około 600 km² od Raciborza przez Kędzierzyn-Koźle, Brzeg, Opole, Oławę, aż po Wrocław. Budowlę przelewowo-spustową wyposażono w sześć zasuw głównych i sześć spustów.
Obejrzyj video relację z otwarcia zbiornika
w Raciborzu Dolnym
30 czerwca 2020
Zbiornik przeciwpowodziowy w Raciborzu to wyjątkowa inwestycja. Zapewnia bezpieczeństwo milionom ludzi i setkom miejscowości z Wrocławiem włącznie. Budowę przejęliśmy po innym wykonawcy. Na kontrakcie pracowało z naszej strony w sumie ponad tysiąc osób i kilka tysięcy jednostek sprzętu. Dzięki bardzo dobrej współpracy z inwestorem i finansującym inwestycję Bankiem Światowym inwestycję ukończyliśmy w terminie kontraktowym. Mamy duże doświadczenie i możliwości w realizacji budowli hydrotechnicznych.
Artur Popko, Wiceprezes Zarządu Budimex SA
Zakres prac Budimexu:
• korpus ziemnej zapory czołowej o długości 4 km i wysokości maksymalnej 11,1 m, wyposażony w drogi serwisowe,
• Budowla Przelewowo Spustowa „serce zbiornika” wraz z kanałami doprowadzającym i odpływowym, pozwalający na zatrzymanie fali przeciwpowodziowej, ,
• upust do Odry Miejskiej pozwalający na regulację dopływu do Odry Miejskiej;
• nawodnienie starorzecza potoku Plinc;
• zasilanie elektryczne – linie energetyczne i stacje transformatorowe,
• drogi dojazdowe i place manewrowe;
• rozbiórki istniejących budowli hydrotechnicznych, w tym śluzy na Odrze Miejskiej oraz odcinka ok. 500 m lewostronnego wału przeciwpowodziowego na dolnym stanowisku projektowanej zapory.
• korpus ziemnej zapory lewobrzeżnej o długości ok. 9,6 km i wysokości maksymalnej 10 m (stanowiący przedłużenie korpusu zapory czołowej), wyposażony w drogi serwisowe,
• przełożone koryto rzeki Psiny – długość nowego koryta ok. 5,1 km, wraz z przebudową rowów dopływowych i ujściem do rz. Odry oraz drogami serwisowymi,
• rozdział wód rz. Psiny – w tym: upust do przełożonego koryta oraz upust do koryta na terenie czaszy zbiornika,
• odprowadzenie wody ze zlewni Łapacz – w tym: przelew do rowu zbiorczego i odprowadzenia grawitacyjne w rejonie przysiółka oraz drogi dojazdowe,
• odprowadzenie wody ze zlewni Tworków do rz. Psiny rowem zbiorczym oraz przebudowa rowów dopływowych (w tym rowu Pilarka) i budowa dróg serwisowych,
• przejścia drogowe przez zaporę do czaszy zbiornika,
• mosty na nowym (przełożonym) korycie rz. Psiny,
• rozbiórki istniejących dróg, budynków i budowli hydrotechnicznych oraz usunięcie kolizji z istniejącą infrastrukturą (telekomunikacyjną, gazowniczą, wodociągową, elektroenergetyczną i telekomunikacyjną PKP).
• korpus ziemnej zapory prawobrzeżnej o długości ok. 8,8 km i wysokości maksymalnej 9 m, wyposażony w drogi serwisowe,
• odwodnienie zlewni Buków, w tym pompownia z rurociągi grawitacyjnymi i tłocznymi, budynek sterowni i stacji transformatorowej z rozdzielnią, przełożenie potoku Łęgoń
•
• zbiornik Syrynka, ,
odwodnienie zlewni Lubomia w tym pompownia z rurociągi grawitacyjnymi i tłocznymi, budynek sterowni i stacji transformatorowej z rozdzielnią,
• odwodnienie zlewni Pogrzebień, z odprowadzeniem wód powodziowych do pompowni Buków,
• zasilanie elektryczne,
• przełożenie linii teletechnicznej PKP,
• przejścia drogowe przez zaporę do czaszy zbiornika.
• wykonanie dziesięciu wysp….
• przebudowa i demontaż uzbrojenia terenu, w tym linie energetyczne, instalacje sanitarne (szamba) i wodociągowe.
• Linie energetyczne,
• Linie teletechniczne.
Finansowanie
Budowa była finansowana m.in. ze środków Unii Europejskiej (umowa o dofinansowanie zawarta pomiędzy Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej a Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w Gliwicach z dnia 29.06.2016r. dotycząca dofinansowanie Projektu „Zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny na rzece Odrze w województwie śląskim (polder)” w ramach działania 2.1 Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne oraz monitoring środowiska oś priorytetowa II Ochrona Środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 – kwota dofinansowania wynosi 667,04 mln PLN oraz kredytu Banku Rozwoju Rady Europy (umowa kredytu zawarta pomiędzy Rządem RP, a Bankiem z 11.05.2007 roku) – kwota dofinansowania wynosi 489,84 mln PLN; a także pożyczką Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (Bank Światowy) (umowa pożyczki zawarta pomiędzy Rządem RP, a Bankiem z 11.05.2007 roku) – kwota dofinansowania wynosi 283,6 mln PLN; oraz współfinansowanie (BPUE) – 280,64 mln PLN; i środki towarzyszące Budżetu Państwa – kwota dofinansowania wynosi 117,2 mln PLN.
Pozostałe źródła finansowania to środki Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – kwota dofinansowania wynosi 41,6 mln PLN, PdO2006 – 9,28 mln PLN, RP pozostałe – 6,36 mln PLN, RP rezerwa celowa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych – 3 mln PLN.
(źródło:https://gliwice.wody.gov.pl/nasze-dzialania/inwestycje/587-zbiornik-raciborz-archiwum)
- Unia Europejska: 667,04 mln zł
- kredyt BRRE: 489,84 mln zł
- pożyczka MBOiR 283,6 mln zł
- BPUE: 280,64 mln zł
- Budżet Państwa: 117,2 mln zł
- NiWFOŚiGW: 41,6 mln zł
- PdO2006 - 9,28 mln zł
- RP rezerwa celowa: 3 mln zł
- RP pozostałe - 6,36 mln
Bogate doświadczenie
Budimex ma bogate doświadczenie w realizacji inwestycji hydrotechnicznych. Jako generalny wykonawca przebudował, między innymi: porty w Świnoujściu i w Szczecinie, Kanał Płonie przy Martwej Wiśle w Gdańsku czy Zbiornik Wodny Rydzyna. Obecnie Budimex realizuje także modernizację portów w Gdańsku i poprawę dostępu do portów w Gdyni i w Świnoujściu.
Ochrona przeciwpowodziowa
Pierwsze koncepcje zbiornika przeciwpowodziowego pojawiły się ponad 100 lat temu, po przejściu katastrofalnej w skutkach fali na rzece Odrze w 1880 roku. Początkowo projekt wiązano z możliwością wydobycia kruszyw z terenu polderu. Dopiero powódź z 1997 roku, podczas której zalanych zostało ok. 700 tys. domów i ewakuowano 110 tys. ludzi, przyspieszyła rozpoczęcie realizacji robót, w tym otrzymanie niezbędnych decyzji, dokumentacji oraz zabezpieczenie finansowania. Ukończony zbiornik redukuje fale powodziowe wezbrań na rzece Odrze, obejmując oddziaływaniem bezpośrednim i pośrednim obszar około 600 km2. Oznacza to ochronę przed powodzią 2,5 mln mieszkańców województw: śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego.
Z chwilą nadejścia fali powodziowej raciborski polder będzie piętrzył wodę, chroniąc zdrowie i dobytek mieszkańców miast i miejscowości od Raciborza przez Kędzierzyn-Koźle, Brzeg, Opole, Oławę, aż po Wrocław.
Wezbrania do wielkości Q = 1 210 m3/s (przepływ dozwolony ze względów ekologicznych, o prawdopodobieństwie 5% , czyli woda zdarzająca się średnio co dwadzieścia lat) będą przepuszczane przez zbiornik bezpośrednio, bez spiętrzenia. Poza wezbraniami zbiornik nie będzie napełniony (poza akwenami wyrobisk i samej Odry). Redukcji będą podlegały jedynie fale powodziowe o kulminacjach wyższych niż przepływ dozwolony Q = 1 210 m3/s ustalony w raporcie o oddziaływaniu na środowisko dla odcinka Odry poniżej Raciborza. Fale o kulminacji do 2 400 m3/s (jest to przepływ o prawdopodobieństwie przewyższenia 0,2% – zbliżony do miarodajnego) będą przez zbiornik redukowane do poziomu przepływu dozwolonego Q = 1 210 m3/s. Większe fale jak np. fala powodziowa zbliżona do katastrofalnej z roku 1997, szacowanej na 3 120 m3/s, będzie redukowana do 1 538 m3/s.
Plany na przyszłość
Zbiornik zaprojektowano jako suchy, co oznacza, że będzie wypełniany wyłącznie w przypadku powodzi (ma zacząć działać przy wartości przepływu wody w Odrze powyżej 1210 m³/s). W przyszłości będzie mógł zostać przekształcony w zbiornik mokry i spełniać większą liczbę funkcji, niż tylko zabezpieczenia przeciwpowodziowego.– Naszą intencją jest, aby zbiornik Racibórz Dolny w przyszłości pełnił także funkcję retencyjną, rekreacyjną, gospodarczą, energetyczną oraz żeglugową, co wpisuje się w rządową strategię rozwoju śródlądowych dróg wodnych – tłumaczy Grzegorz Witkowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej.
Środowisko
Zbiornik Racibórz Dolny spełnia wszelkie wymogi środowiskowe. Zwłaszcza dotyczące swobodnej migracji ryb. Umożliwia ją bezprogowe przęsło, które poza okresami powodzi będzie zawsze otwarte oraz każdy ze spustów dennych, z których część również będzie otwarta, a których dno znajduje się na poziomie dna rzeki. Z przyrodniczego punktu widzenia suchy zbiornik przy zachowaniu istniejącego koryta Odry jest rozwiązaniem korzystnym, zapewniającym bioróżnorodność i zachowanie naturalnych walorów środowiskowych i krajobrazowych doliny Odry.
